शब्दांची विश्रांती

शब्द हे आपलं सर्वात मोठं साधन आहेत – विचार मांडण्यासाठी, भावना व्यक्त करण्यासाठी, संवाद साधण्यासाठी. पण अनेकदा हेच शब्द आपल्याला थकवतात. सतत काहीतरी सांगायचं, स्पष्ट करायचं, समजवायचं, प्रतिसाद द्यायचा… आणि त्या गडबडीत एक क्षण असा येतो, जेव्हा शब्द संपत नाहीत – पण त्यांचा उपयोग हरवतो.

त्या क्षणी, शब्दांची विश्रांती घ्यावीशी वाटते.

“एक तासाची रजा” ही केवळ शारीरिक थांबा नाही. ती एका आंतरिक शांततेची सुरुवात असते. आणि त्या शांततेत सगळ्यात पहिले काय थांबायला लागतं? – तर आपली वाणी. शब्द थांबले की विचार शांत होऊ लागतात. मनाचा गोंगाट कमी होतो. बाहेरचं बोलणं थांबवलं की आतलं ऐकायला येतं.

एकदा असा अनुभव आला होता – मी एका संध्याकाळी एका मोकळ्या झाडाखाली बसलो होतो. आवाज कुठेच नव्हता. फक्त वाऱ्याची झुळूक, मधूनच पक्ष्यांचा एक क्षणिक आवाज आणि माझा श्वास. मला जाणवलं, की मी माझ्याच उपस्थितीत आहे. ना कोणी प्रश्न विचारणारा, ना उत्तराची घाई, ना प्रतिक्रिया द्यायचं दडपण. त्या वेळी मी नुसता ‘असणं’ अनुभवलं.

माणसाचं मन हे शब्दांमध्ये अडकतं. आपण सतत काहीतरी म्हणतो – आपल्या मनात, स्वतःशी, इतरांशी. हा सतत चालणारा संवाद म्हणजे एक अंतहीन धाव. आणि कधी कधी – तो थांबवणं हाच मोठा विराम असतो.

या लेखमालेतील दुसरा तास – म्हणजे शब्दांपासून सुटण्याचा तास.

काही न बोलता, काही न लिहिता, काही न ऐकता… फक्त अस्तित्वात असणं.

हा तास म्हणजे एक ‘शब्दविरहित स्वाध्याय’ आहे. जिथे आपण केवळ श्वासांची साक्षी राहतो. डोळे मिटून, आत वळून, शब्दांच्या आरशाऐवजी शांततेच्या पाण्यात स्वतःचं प्रतिबिंब पाहतो. त्या एक तासात आपण कुणाशी बोलत नाही. फक्त आपल्यात खोल खोल ऐकतो.

शब्दांच्या विश्रांतीनंतर जे उरतं, तेच खरं स्वरूप. आणि त्या स्वरूपाकडे जाण्याची ही पहिली पायरी आहे – शांत राहणं.